Tài liệu học tập Sinh học 11 - Chủ đề: Tập tính của động vật

Chủ đề : TẬP TÍNH CỦA ĐỘNG VẬT
PHẦN I. TÓM TẮT LÝ THUYẾT 
   I. TẬP TÍNH LÀ GÌ?
Tập tính là một chuỗi những phản ứng của động vật trả lời kích thích từ môi trường (bên trong hoặc bên ngoài cơ thể), nhờ đó động vật thích nghi với môi trường sống và tồn tại
   II. PHÂN LOẠI TẬP TÍNH
     1. Tập tính bẩm sinh
Là loại tập tính sinh ra đã có, được di truyền từ bố mẹ và đặc trưng cho loài
Ví dụ: ve sầu kêu vào mùa hè, ếch đực kêu vào mùa sinh sản
     2. Tập tính học được
Là loại tập tính được hình thành trong quá trình sống của cá thể, thông qua học tập và rút kinh nghiệm
Ví dụ: chuột nghe tiếng mèo thì bỏ chạy, người đi đường thấy đèn đỏ thì dừng lại
Có một số tập tính vừa là học được vừa có nguồn gốc bẩm sinh
Ví dụ: khả năng bắt chuột của mèo vừa là bẩm sinh vừa là học được.
III. CƠ SỞ THẦN KINH CỦA TẬP TÍNH (học sinh tự đọc)
Cơ sở thần kinh của tập tính là các phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện.
- Tập tính bẩm sinh là chuỗi phản xạ không điều kiện mà trình tự ...hả chuột vào lồng thí nghiệm. Trong lồng có một cái bàn đạp gắn với thức ăn. Khi chuột chạy trong lồng và vô tình đạp phải bàn đạp thì thức ăn rơi ra. Sau một số lần ngẫu nhiên đạp phải bàn đạp và có thức ăn, mỗi khi đói bụng, chuột chủ động chạy tới nhấn bàn đạp để lấy thức ăn.
    4. Học ngầm
- Là kiểu học không có ý thức, không biết rõ là mình đã học được
Vd: Chó hoặc trâu được nuôi ở nhà, khi dắt thả nó ở một nơi khác cách xa nhà nó vẫn có thể nhớ đường để quay về nhà.
   5. Học khôn
- Là kiểu phối hợp các kinh nghiệm cũ đê giải quyết những tình huống mới. Học khôn có ở động vật có hệ thần kinh rất phát triển
Vd: Tinh tinh biết cách chồng những chiếc thùng lên để đứng lên lấy thức ăn trên cao
V. MỘT SỐ DẠNG TẬP TÍNH PHỔ BIẾN Ở ĐỘNG VẬT
   1. Tập tính kiếm ăn, Vd: Hải li đắp đập ngăn sông suối để bắt cá, 
   2. Tập tính bảo vệ lãnh thổ, Vd: Tinh tinh đực đánh đuổi những con tinh tinh đực lạ khác khi vào vùng lãnh thổ của chúng
   3. Tập tính sinh sản, Vd: Vào mùa sinh sản các con hươu đực hút nhau, con chiến thắng sẽ được giao phối với hươu cái
   4. Tập tính di cư, Vd: Sếu đầu đỏ, hồng hạc di cư theo mùa 
   5. Tập tính xã hội
a. Tập tính thứ bậc, Vd: Khỉ, linh cẩu sống theo bầy đàn, trong đàn luôn có một con khoẻ mạnh nhất là con đầu đàn
b. Tập tính vị tha, Vd: Các con đầu đàn trong bầy đàn luôn phải có nhiệm vụ chăm sóc, bảo vệ cho những con cái hoặc con non khác        
III. ỨNG DỤNG NHỮNG HIỂU BIẾT VỀ TẬP TÍNH VÀO ĐỜI SỐNG (học sinh tự đọc)
- Nhờ những hiểu biết về tập tính động vật, con người đã ứng dụng vào trong đời sống và sản xuất.
   + Dạy hổ, voi, khỉ, cá heo  làm xiếc
   + Dạy chó, chim ưng đi săn
   + Làm bù nhìn trên ruộng để đuổi chim chóc phá hoại mùa màng.
   + Nghe tiếng kẻng, trâu bò nuôi trở về chuồng.
   + Dạy chó giữ nhà, phát hiện ma tuý, tội phạm
- Một số tập tính chỉ có ở người như giữ gìn vệ sinh môi trường, tập thể dục buổi sáng
PHẦN II - HỆ THỐNG CÂU HỎI
Câu 1. Tập tính là gì?
Câu 2. Cho một vài ví dụ (khác vớ